这座金代寺庙经过战火和人为的损毁,已所剩无几。《门头沟志》介绍:“仰山寺废于日军侵华战争中。残址占地约6000平方米,被虎皮石墙环绕。”在农业学大寨时期,又将数十座古塔(总共八十余座)拆毁,土地用于修建梯田。
仰山栖隐寺残垣
在仰山栖隐寺遗址上,可以看到前些年复建的一些建筑,山门经过改建,已失去原貌。2012年前后,复建工程被叫停。
主要景观为五峰八亭
仰山栖隐寺的规模有多大呢?从史料记载看,该寺有“五峰八亭”。“五峰八亭”的具体名称不一,其原因是年代不同,名称不同而已。五峰八亭之名始见于金代,金建该寺时,最早称“大定寺”,至金世宗时赐名“仰山栖隐寺”。《帝京景物略》载:“仰山去京八十里……山上栖隐寺,金大定寺也。峰五,亭八,章宗数游。”
金代建寺时把“五峰”称为:独秀峰、翠微峰、紫盖峰、妙高峰、紫微峰。明代万历年间蒋一葵著《长安客话》可为其证:“仰山峰峦拱秀,中顶如莲花心,旁有五峰,曰独秀、翠微、紫盖、妙高、紫微。中多禅剎,亦胜地也。”至于“八亭”,因八亭的功用是为该寺恭迎皇帝到来的一切事宜,是迎拜、净面、更衣、降香、赏花、纳凉、饮宴、休宿之所,因此金代时称:知名亭、列翠亭、万山亭、萧然亭、妙高亭、回星亭、临原亭、漱玉亭。
明代天顺年间仰山栖隐寺重建时,五峰八亭重新定名,五峰改为:级级峰、锦绣峰、笔架峰、独秀峰、莲花峰。而八亭也改为:接官亭、回香亭、洗面亭、具服亭、列宿亭、龙王亭、梨园亭、招凉亭。明代刘定之的《重修仰山栖隐寺碑记》中介绍说:“五峰八亭,北曰级级峰,言高峻也,有佛舍利塔在其绝顶。正西曰锦绣峰,言艳丽也。锦绣峰之外有水自西折而南,又折而东,水外正南为笔架峰,自寺望之,屹然三尖,与寺门对出乎层青叠碧之表。寺东曰独秀峰,西曰莲花峰,是为五峰。金主之幸寺也,群臣从之。至于寺东山口有接官亭,又至于寺东有回香亭,又至于寺门,双亭对峙,东为洗面亭,西为具服亭,盖将有此以入谒于佛也。寺之正北有列宿亭,列宿之东北有龙王亭,亭下水一泓,清而甘,南流入于方井,直进膳亭之东。龙王之东北有梨园亭,寺之西北有招凉亭。招凉、梨园皆最上,在级级峰之左右。是为八亭……”
塔林尚存三座古塔
仰山栖隐寺周围群山环抱,寺西北原有金、元僧塔数十座。《妙峰山琐记》载:“有证公和尚及灵泉公和尚灵塔多座,今皆亡矣。”塔林遗址位于西北侧山坡之下,据说建寺之初还来不及建围墙,就在四面立了石碑,作为寺界,僧人不能轻易外出。塔林遗址仅存的三座砖塔中,上层地台以东的古塔应是证公和尚塔,塔座和塔身损毁十分严重。该塔为六角形单檐亭阁式,塔身南北两面有塔门,其它的四面设有假窗,两层砖雕斗拱承托塔檐,塔檐呈凹曲型,檐角伸长。中层地台上遗存的塔是该寺唯一一位女住持尼僧妙行大师志达撒鲁灵塔,此为三座砖塔中最具特色的一座。塔为砖石结构六角三层檐式,高约四米,塔基同为六边形,束腰须弥座,塔身呈腰鼓形,上承三层密檐,密檐中间是莲花瓣,塔角悬挂塔铃。此塔为异形塔,新颖独特、罕见,为塔中珍品。
妙行大师志达撒鲁灵塔
妙行大师的父亲是金太祖阿骨打之子,封为兖国王,名窝鲁欢。1979年,在樱桃沟村发现了窝鲁欢墓茔和墓志。墓志曰:“公讳窝鲁欢,姓完颜氏,乃太祖大圣武元皇帝第八子也……女妙行大师赐紫尼志达撒鲁谨志。”从墓志可知,是金世祖把窝鲁欢的尸骨从上京移到金中都,并赐重金,葬在仰山。
地台西侧端头有一座六面形三级密檐式砖塔,六面塔身纵向均呈向内凹曲状,南北两面各有塔门,门上方有塔铭,塔身上方有砖雕如意头纹饰。塔身上端装饰着倒垂云头,双层斗拱承托第一层塔檐,塔檐也呈向内凹曲状,第二、三层塔檐为单层斗拱承托塔顶,塔座是由仰莲座和宝珠组成。
六面形三级密檐式砖塔
除古塔外,仰山栖隐寺遗址还有一处药碾池遗存,相传是古代药王、药上二童子在此炼药时所用。《北京百科全书·门头沟卷》载:“仰山寺内还有药王殿,有2米多长的巨型铁制药池……仰山寺在金代后期开始形成药王节庙会,各方香客来此拜药王,到清代渐被妙峰山金顶娘娘庙会取代。”
旧时妙峰山上娘娘庙闻名于世,妙峰山周围40里的山上茶棚有40多座。仰山寺香道称为南道,位于樱桃沟村西侧一条向北的上山小路,山道有10处摩崖刻字,其中有“千里唱仰山寺”石刻。仰山建寺时沿东岭建有一条通往寺庙的正道,金元两代多位皇帝来仰山寺都是走这条道路,清代末年重修寺庙时,又开辟了一条沿樱桃沟村上山的道路。
樱桃沟是古香道南道上的重要一站,仰山寺香道起自三家店,又经军庄、桃园、仰山十八盘、樱桃沟村、仰山寺、涧沟,沿途有10座茶棚。据《妙峰山碑石》载:“茶棚督管为崇文门外南药王庙周氏……四月初三守晚,初四日起程,至仰山寺安坛。”
回望妙峰山脉这座金代古寺,几经残毁,已无古风,不免有众多遗憾!唯有其少量遗存,仍佐证着古寺曾经的存在。(文中图片均为作者提供)
(原标题:深山之中的古寺残存)
北京晚报 作者 黄永顺
流程编辑:u028返回搜狐,查看