【概要描述】它是一只天造地设的远古之舟,悄然“停泊”在北纬30°与东经110°的溇水河与黑龙渊汇合处。
人类最后的秘境——屏山人类最后的秘境——屏山
人类秘境——屏山【概要描述】它是一只天造地设的远古之舟,悄然“停泊”在北纬30°与东经110°的溇水河与黑龙渊汇合处。
分类:山水文化作者:来源:发布时间:2019-02-20 13:56访问量:详情前 言
它是一只天造地设的远古之舟,悄然“停泊”在北纬30°与东经110°的溇水河与黑龙渊汇合处。
最早为它修桥筑路的开拓者是容美第十四任土司、励精图治的宣抚使田楚产。以后,连续七任土司在这里苦心经营,执著坚守。
最早发现其战略价值的人,是南明王朝宰相文安之,他与朝中奸侫分道扬镳之后数年隐居于此,迎娶了一位土家猎户的女儿为妻,在这个被他视为“古桃源”的地方重获尊严与自由。他凭自己的政治经验和军事常识,力荐土司修葺洞府,据险固守,被土司尊为“文相国之谋”,倾力践行。
从此,中原大地的爱国遗臣、文人墨客同这里的土司主人结下不解之缘。 在京城遭禁的爱国戏剧《桃花扇》在这里自由上演,集土司诗作之大成的巨著《田氏一家言》在这里编纂问世,明朝太史严守升两次为之作序,赞不绝口。开启了一个土汉文化交融的黄金时代。正是土司田舜年同孔尚任、顾彩这些文化精英的“翰墨因缘”,才产生了《容美纪游》这样的传世佳作,也让我们通过他们的眼睛,看到了一座几百年前的奇山,品味到了一部镌刻在悬崖上的民族史诗。
也许正是因为它的神圣和美丽,面对大清王朝“改土归流”的武力威胁,情愿与容美家山共存亡的末代土司田旻如才会以其悲壮一死,践行了自己对它至死不渝的承诺,结束了田氏对这块领地900多年的统治,宣告了绵延425年土司制度的终结。
20世纪30年代,鹤峰成立了苏维埃政府,贺龙将军踏上这块土地,亲自选址,在这里创建了湘鄂边苏区规模较大的红军后方医院,在鹤峰为革命牺牲的3000多烈士中,有100多位烈士长眠于此。新中国成立后,省内外党史工作者、民族史家、考古学家、文学艺术家们接踵而至,最终使它成为全国重点文物保护单位,为世人撩开了神秘的面纱。
进入21世纪,又有人在这里安营扎寨,开始自己的创业征程,重要的理由,是人们在这幅山水长卷中,在它几近荒芜的断壁残垣中发现了一种民族精神,一种人文的价值,一种文化的魅力。人们终于认识到,屏山这座山中之山,就是巴人后裔的圣地,土司文化的摇篮,容美女神的花园,人类秘境。
《人类最后的秘境——屏山》是一部通俗而且忠于史实的导游指南。编著者所看重的,不只是屏山的高大雄峻,也不只是它同溇水的妖娆与缠绵,更有这块“洞蛮”之地的历史沧桑,它华丽而又质朴,神秘而又真实。每个人投身其中,都能亲身感知大自然赐予人类的知遇之恩,重新体味并续写人和历史的悲欢离合,从中得到陶冶与快乐。
“大痴山水人间少,真本原来落此中”!诗人曾经如许感叹。让我们一起走进这方人类的秘境,共同聆听山风的歌咏,流水的倾诉,还有来自远古的信息和对未来的期盼。
对于远方的客人来说,鹤峰的屏山,也许就是一位宰相眼中脚大力大的容美猎户女儿:她明眸皓齿、性情刚烈,身怀绝技、忠于爱情,以自己的勇敢和执著创造着属于她自己的生活,它就是容美女神留赠给我们的一份价值连城的文化瑰宝。
铁 锁 桥
新桥建于1970年,在黑龙渊两岸岩壁间。长25米、高约120米。古铁锁桥遗址在新桥以下15米处,原桥名天心桥,亦名南关桥。高70仞,如按每仞8尺计,实际约100米。明万历年间由土司田楚产主持修建,为楠木架梁风雨桥。先后于康熙、道光年间维修,至20世纪60年代,因木质结构腐朽,成为危桥被拆除,改建现在的公路石拱桥。
传说古时候,黑龙渊有一条黑龙,经常涨水作乱,不是冲桥就是冲田。有个叫田楚产的土王修的第一座桥就是被洪水冲垮的。屏山人没得法,只好走手扒岩爬上爬下,田土王也很恼火,决定第二次修桥,于是出榜招请能工巧匠。忽然来了一个穿得破烂、邋里邋遢的叫花子自告奋勇来修桥、降龙。田土王没看起他,手下人劝土王说,人不可貌相,且看他本事如何?万一修不好,是个骗子,他也跑不脱!结果发现这人有法术,很神秘,天天看着就他一个人,可就像有千军万马在帮忙,半夜三更还听见山上有人掀岩、砍树,明明一个人,吃起来,饭要一甑,菜要一缸。不出两个月桥就竣工,修在半山的悬崖上,比原来土王修的桥更高、更牢了。田土王心里高兴,想讨个封赠,就问那个叫花子这个桥能管好多年?这人一开口就说:“管两年半”。田土王大怒,要杀他。叫花子说:大王息怒,我有个办法,管个长久。你派人跟我帮忙打一把铁锁,一锁黑龙,二锁匪盗,能让这座桥上管五百年,下管五百年。田土王转怒为喜,立刻打了一把几十斤重的大铁锁锁住桥头,派专人把守,有人过桥时才开。从此这座桥就叫铁锁桥了。
史载土司曾在桥头筑垒设隘屯兵驻守,无人值守时,可以关锁,故名铁锁桥,与万全洞并称“司中绝险”。有顾彩《早起平山客舍》一诗为证:
俯视蚕丛鸟道之危关,天心之桥入地底,猿狙童臾愁跻攀。倘失足而一坠,黑幽湫兮潺湲。知何时而到底?龙拿攫而来蟠。如今李白倘犹在,应复浩歌蜀道难。呜呼!蜀道难其难,未必如平山!
土司爵府遗址
位于下屏山,容美第十四任土司田楚产建于明万历年间,因土民称土王为爵爷,土王的行署也就被称为爵府。主楼依山而建,规模宏伟,占地约二千平方米,有三堂二街。正堂为土司议事之所,楼宇恢宏,画栋雕梁,陈设森严。二堂位于正堂后石坎之上,为土司寓所。曲廊幽深,装修豪华。史载“有怪”,以致土司王本人也不愿久居其中。二堂之后为院堂,为一正两厢的吊脚楼,为土司夫人及其子女亲属住房。18世纪初叶被末代土司田旻如自毁。现存有堂基,石刻门础、石磉、麻条石墙、台阶,石虎、马槽等遗存。另有大量房基构件散落在当地民居中。原爵府前西北——东南走向的大街,亦称爵府大街,东抵小昆仑,西达水砂坪,长约2华里,街道宽阔,可“十马并行”,山后后堂坪为后街(或称二街),长2华里,为爵府差役及市井居民聚居地。有各类商铺及粉坊、纺织、教坊等。
容美爵府和屏山的开山鼻祖田楚产不仅在政治和军事上卓有成绩,而且在他的治理下,土司地区的铸造业和火器制造均达到较高水平。如明天启元年十二月施铜一千斤铸造的大日如来佛铜像,即是田楚产赠送给施南土司的礼物,现藏恩施市文化馆。座像高92厘米、托佛莲花高28厘米、须弥座高60厘米,三件通高180厘米,重800余斤。铸造技艺精湛,为土司时期文物精品。容美、屏山等还有古代采掘硝石、硫黄、铁矿的矿洞遗址多处,都是制造火药军器的物证。
由于他的文治武功,崇祯皇帝于崇祯二年(1629)“破西南未封之先荒”,颁旨诰赠田楚产为“宣武将军”。田舜年立“奉天诰命恩诏碑”于九峰桥官坟园田楚产墓前。碑文引用诰命原文:
(田楚产)世尊王度,底效疆场,奋勤王以出师,冒矢石而陨命。……赋性忠勤,澄雄机略,操行廉洁以祗躬,延揽贤才而训子,驭众严肃续兼威,惠以施仁,怀我恩荣,帅苗夷向化……效顺尽忠,洒血誓师,以身报国,深可哀怜,既捐勇烈之躯,宜重崇褒之典,是赠尔为宣武将军。呜呼,搀抢熠熠,五原之血尚腥,玉帛煌煌,九死之忠堪慰……
目前,爵府及其附属遗迹正在考古发掘过程中,尚未开放。遗址已于2006年5月被国务院公布为全国重点文物保护单位,其附属遗址有祭祀台(亦有人称烽火台,史载“有警放狼烟,此起彼应……”)、习武场,延春园“天兴楼”(此楼为前代土司书屋,明代学者严守升在《田氏一家言·田信夫诗集·序》中称土司“购藏万卷,得人间未见书。”可见藏书之丰富,堪称大西南少数民族文化人的“天一阁”。《长乐县志·杂记志》载:“土司多尚武,容美司田世爵颇事诗书,其子田圭、楚产诸人,皆崇尚风雅。”)此外,爵府东南还有槿树园土司学堂、西北有土司地牢。点将台,在爵府大堂西北为土司阅兵处。台下坪地可容千人。末代土司为武力对抗“改土归流”,曾聚土司兵将与官民在此歃血盟誓,喊出“官不上前,听民杀之;民不上前,听官杀之”的口号。这里也是平时土司及其眷属、部下观赏下屏山及容阳风景的地方。在这里可见群峰逶迤,山岳连绵,若万马奔腾,百凤朝阳,风景如画,气势恢宏,登临远眺,顿觉胸襟开阔。地牢建筑在一片耕地和林地之下,占地面积约150平方米,为石砌廊式建筑,高仅1.5米,上盖以大青石板,石板之上又是耕地,土层厚约40厘米。地牢黑暗潮湿,进去的人须佝偻而进,是土司关押俘虏、奴隶与犯人的地方。正堂西侧有巨石倒伏于地,中有天然孔洞,传为屠牛石。土司兵将出征前举行屠牛歃血仪式之用。距前街水砂坪街头1华里处的溇水悬崖上有杀人台遗址。是土司王处决死刑犯人的地方,斩后抛尸于溇水峡谷中。后街山麓岩穴中有井一口,深一丈,有石阶通达,井水清凉甜爽,人称土王井,为下屏山主要水源地之一。
小昆仑九峰读书台
小昆仑位于爵府遗址东南,原建有佛寺一座。山高仅40余米,但四周悬崖,仅有一条小路盘旋而上,进石门一座,直通山顶佛寺。佛寺占地不足100平方米,四面曲廊回环,建有藏书楼,为土司田舜年闭门读书写作的地方,所以又称九峰读书台。小昆仑与紫山寺隔峡相望,据顾彩《容美纪游》载,他曾住紫山寺上,与田舜年隔峡吟诗。他称小昆仑佛舍“曲廊蜿蜒,四周乃君藏书之所,书橱罗列,山前石磴道甚窄,就天裂石罅中凿级寅缘而上,石角碍首,偃偻而行,肥者扁身,半伏作蟹行。家人送食盒至,悬绠他处,提而上之。”正是“春色伴幽居,名山好著书。”由此情此景,可知土司文化的兴盛繁荣绝非无源之水。
田舜年在康熙至雍正年间居小昆仑等处,读经博史、著书立说,先后编著《容阳世述录》、《二十一史纂要》,创作剧本《古城记》、《许田射猎传奇》。他以这里为主,将田九龄的《紫芝亭诗集》、田宗文的《楚骚馆诗集》、田圭的《田信夫诗集》、田甘霖的《敬简堂诗集》、田商霖的《田珠涛诗集》和他本人的《白鹿堂诗文集》收录总纂为《田氏一家言》。《长乐县志》卷十六载称“至田舜年尤善文艺,尝徵江汉,德黄名流,……计日自课,某日读某书,阅某书,至某处,皆用小印章以志之。故其著作皆典瞻。”描述出他良好的读书习惯和儒雅风范。这里也是田舜年同众多汉族诗人文士交流创作经验的主要场所。岳常道姚淳焘在为田舜年所作的《二十一史纂要序》中,称赞田舜年“尊贤礼士,饱饮诗书,以著述名家。”对他的著作也给予积极评价,说:“其编辑史略,二十一朝,互有商榷,芟繁摘要,考误析疑,殆内通儒之所用心,非苟焉而已也。”这位姚淳焘,还记述了田舜年派儿子远赴道府送书并请作序的故事:
康熙二十六年(1687),戊寅夏四月,田子忽遣史载书满车,冒风雨数百里,走兰津投赠索叙。其子应恒款门人谒,风流淹雅,有吴公子遗风,予益叹田氏之泽,再世未艾也。
今天,这里也无疑成为值得民族文化人士与游客景仰、朝拜的胜迹之一。
附:顾彩作《小昆仑依韵酬答见赠古歌》
壮哉小昆仑,平山天险依为根。
上有百尺台,出自仙府之体裁。
奇峰万叠绕前后,云滶泠泠半天奏。
泉清石皱怡我情,豪兴幽思来辐凑。
田文座客皆名流,笑杀王粲依荆州。
雷门布鼓谁敢挝,使君雅度许我游。
诗盈李贺一锦囊,好山好水留徜徉。
半夜女郎歌妙辞,声情文采不可当。
尽将海外烟霞态,一涤俗肠使我快。
蒙庄有三兼得之,天籁地籁与人籁。
临别依依情转深,长歌弥见古人心。
要当预订重来约,莫使良辰独在今。
——顾彩:《往深斋诗集》卷三
向文宪将军墓
容美土司地区是一方英雄辈出的土地。曾经涌现出抗倭英雄田世爵、田九霄、田九龙父子,抗英名将陈连升、陈长鹏父子。而在屏山这块土地上也养育了土家人引为骄傲的武将向氏父子。
向文宪,1637年生,屏山土著人。出身寒微,少年时代曾附读于屏山槿树园土司子弟学堂,读书期间,常去练武场,观看士兵习武,遂以习武为乐。他魁梧、剽悍,成年受召入土司军,因作战勇猛,屡立战功,不断擢升,由士兵至百总,旗长,不久升为营镇,任容美爵府前锋营副总兵掌印信,兼管各营军务。他一生以兵营为家,以弓弩刀箭为伴,或戍边巡逻,或远征作战,都能身先士卒,奋不顾身,深得土王赏识、部下尊敬。他虽为田舜年带兵的副帅,却从不欺上压下。平时生活俭朴,布衣草履,没有将官的架子。他效仿土司,对子女要求严苛,除送到学堂读书外还经常训诫他们学习军事,为土司尽职效忠。长子向日旭历任容美火器营副将,兼理容美帅府内外事务,次子向日伦任容美爵府亲将营领守备,相当于土司王的贴身侍卫长。三子向日芳成为他的副将,后继任爵府副总兵,还兼任管大旗鼓事、贴堂经历司经历、执掌平茶下洞长官司印等职,实际掌管了容美土司的军事大权。但是,他们虽然重权在握,却始终真诚效忠土司,至死不渝,先后几次奉命参加了朝廷的征伐和开辟容美疆域的战斗,被誉为“将才之家”。
向文宪于康熙三十七年(1697)二月二十九日病逝于屏山。田舜年、田旻如父子感念其忠诚,为他举行了隆重葬礼。镌刻河图洛书砖图陪葬,田舜年亲自为他撰写《墓志铭》,赞扬他“奋迹戎武,披坚执锐,如哮如虎,国典忧崇,继嗣绳武”,生动地描绘了这位土家族民族英雄正派、廉洁、勇武的威仪形象。
其子向日芳一直追随田旻如。当雍正皇帝密令湖广总督“改土之法,计擒为上”对付容美土司时,向日芳全力协助田旻如以武力对抗清王朝的威胁,拥护田旻如“官不上前,听民杀之,民不上前,官即杀之”的誓言。雍正十一年(1733)十二月,他率领土司亲信跟随田旻如退守万全洞,“负固不出”。田旻如死后,向日芳等被俘、监禁,1735年,清《刑部咨开》先以“逃避山泽,拒敌官兵”的罪名“拟斩”,后以“法外施恩,从宽免死”的理由抄没其田产,将他流放广西,以后下落不明。后人为其在下屏山爵府遗址向氏墓园内修衣冠冢一座,以供祭奠。20世纪80年代,鹤峰文史工作者在向文宪将军墓,发现了一方罕见的河图洛书砖图,后被文物专家鉴定为有土家族特色的国家一级文物,还因此成为本县博物馆的镇馆之宝。
当地老百姓传说,向老将军墓有灵气,如有人在墓前砍树柯枝,任意践踏、或有其他不法之举,必定会招致惩罚。其表现,轻者头痛脑热,重者会因意外而死亡。听起来仿佛就像埃及法老报复掘墓人的翻版,实际上却是屏山土家人对老将军敬畏之情的自然流露。有感于此,县博物馆精心复制了一方河图洛书砖图,“回归”屏山将军墓园,以慰英灵,以安民心。
附:田舜年作《向文宪墓志铭》
大凡古今之为将者,当有幸有不幸焉。故关内之捷也,名既全矣,而身不保;石头之据也。身既保矣,而名不全;九江梁邑之授符也。功既显矣,而身与名俱丧。英雄豪杰之士,多出不幸之为。若公之起自布衣,无尺寸之阶,由百总而至旗长,营镇而至掌印信,圣主拔擢之典,可谓隆矣。且肖子贤孙环绕庭膝,历年六十以寿考终,是人之大不幸者,而公无不幸也。公之生平素行果敢,冲锋犯刃不少退避,为士卒先。箪食壶浆,不敢自私,与士卒同,诸邻闻其名而惊,况其立心憨直,无机巧诅诈之智,故人多感服焉。逮丁丑二月二十九日终于寝,亲戚交游,道路闻者,莫不叹息,泣数行下也。公讳文宪,长子日旭,现授小彪之职,三子日芳以千总任事,次子幼子俱各成立。及其葬也,为公卜兆予平山,厝于大母覃氏墓之右侧,艮脉,山丁向,其葬之吉。系丁丑年十二月二十七日也。公之为人昭昭,在耳目闻,固不俟文而著也。或因文而愈著,是为之铭曰:忠直性成,奋迹戎伍,披坚执锐,如哮如虎,国典忧崇,继嗣绳武。
夫子庙·土司戏楼遗址
位于铁锁桥同爵府之间的古道旁,有一座小山,山前为夫子庙遗址,遗址前有一平地,崖边有二巨石并立,高约4米,下临溇水大峡谷,巨石上有摩崖石刻“山高水长”四个大字,相传为土司田舜年亲笔。田甘霖、田舜年、田炳如三代土司,都是戏剧爱好者,田舜年还曾写过《许田射猎传奇》和《古城记》两部剧本。他尤其爱好孔尚任的《桃花扇》,平时招待客人都必“令伎奏桃花扇”,在康熙皇帝禁演《桃花扇》之后,他还不惧禁令,“恒演不衰”。每次进驻屏山爵府期间,他都要在夫子庙看戏听曲,亲自指导女优排练、演出。顾彩上屏山后,都会在万忙中陪顾彩看戏、排戏、讨论顾彩的《南桃花扇》和他自己的剧本,相互学习切磋。遍游屏山,二人吟咏唱和,以致达到精思苦吟、慷慨唏嘘、陶醉忘我,刑政皆辍的程度。
顾彩对田舜年的诗文戏剧作品评价很高,甚至将田舜年与孔尚任相提并论。他写了《客容阳席上观女优演孔东塘户部〈桃花扇〉新剧》一诗,称赞这两个人是当代词坛的杰出人才:
鲁有东塘楚九峰,
词坛今代两人龙。
宁知一曲《桃花扇》,
正在桃花洞里逢。
鲁有东塘(即孔尚任),楚之容美有九峰(即田舜年),为了一部《桃花扇》而在桃花洞(即容美古桃源)神交、相知。此诗虽对田舜年有溢美之处,但也充分表露了作者对这两个人的真诚赏识,也表露出他们三人之间的深情厚谊和对《桃花扇》的共同爱好。谱写了一段土汉文人真情厚谊、高山流水的传奇佳话。
此处二巨石间曾为土司王搭建的戏台。顾彩上屏山后曾在此观摩、指导容美女优排练、演出爱国戏剧《桃花扇》以及他本人的《南桃花扇》。山前二巨石及摩崖石刻实为容美土司与汉族文人一起进行文化交流的历史见证。更有年轻的情侣在此借用古人名言立下山盟海誓,在大自然的山水画卷上,铭写永恒的心灵契约。
杜 宇 楼
容美土家人是巴人后裔,崇虎,也崇鸟,古蜀帝杜宇为民啼血,化为杜鹃,受到蜀人的纪念,也是蜀人崇鸟的证据之一。容美原属四川,地接川蜀,山水相连,文化相通,所以土司纪念蜀帝、建杜宇楼,当在情理之中。至于顾彩在屏山作《夜闻杜宇》,称容美为“当年蜀帝家”,其实在肯定容美曾隶川蜀的同时,也是调侃自己正有点乐不思蜀之际,忽然听到杜鹃的鸣叫,才意识到该是回家的时候了。但是,这里的景色如此之美,主人又如此之热情,真有点让他为难,所以才有自问自答地感叹“催归何所益?但使鬓增华!”意思是到了该去的时刻而内心并不想离去,左右为难,以致头发都急白了!
杜宇楼南面墙上的图案含意。原来,容美历代土司每逢出征作战,都要看星象、占卜,预测吉凶胜负。有把握则出兵,无把握则固守。末代土王田旻如特别相信巫术,在大西南土司“改土归流”已成定势,土司政权风雨飘摇之际,还从荆州请了一位巫师为他观测天象,抽签问卦,后来的情况证明,这个巫师实际是个根本不懂星象的骗子、奸细,结果土王深受其害,后悔莫及。他认识不到土司制度的衰亡本是社会变革的潮流所向,却轻信巫师胡说,认定田氏衰亡迹象是因为先祖修建容美中府、屏山爵府、构筑万全洞时没有看好风水的缘故。而要消灾祈福,唯有大破大立,毫不留情地毁灭这些建筑,方能保证土司逢凶化吉,恢复土司的繁盛,等等。田旻如不辨真伪,犹如神差鬼使,悍然命令兵士将爵府、中府、小昆仑、万全洞的所有楼台殿宇全部拆除,有的付之一炬!容美土司十几代土王、几百年苦心经营的家业化作一堆堆灰烬、瓦砾,演出了容美史上一幕触目惊心的民族悲剧,对容美的历史文物造成毁灭性的浩劫。等到田旻如醒悟过来,已悔之晚矣。良心的自责促使他修“保善楼”,亲书《保善楼记》,痛责自己“不肖”,