昭苏县,隶属新疆维吾尔自治区伊犁哈萨克自治州,位于伊犁哈萨克自治州西南部,东与特克斯县接壤,南与阿克苏地区拜城县、温宿县隔山相望,西与哈萨克斯坦交界,北与察布查尔县毗邻。下辖5乡5镇。截至2023年3月,总面积1.12万平方千米;全县户籍人口17.3万人(含兵团),有哈萨克族、汉族、维吾尔族、蒙古族等27个民族,是一个以牧为主、农牧结合的少数民族边境县,是国家首批生态文明建设示范县、全国农业产业融合示范县、第一批国家全域旅游示范区、国家首批自然资源节约集约示范县,有“中国天马之乡”“中国彩虹之都”等称号[1]。
昭苏县为中亚内陆腹地一个群山环抱的高位山间盆地,形成了一个较为独特的自然生态环境,是新疆境内唯一一个没有荒漠的县。属大陆性温带山区半干旱半湿润冷凉气候类型。截至2023年6月,已查明的矿藏种类有煤、铜、锰、铅、银等10多种;有马鹿、熊、雪豹等珍稀动物,汗血宝马即出于此[2-3]。2022年,初步核算全县实现生产总值535551万元[4]。
截至2022年末,全县有卫生机构71个[5]。
昭苏县是汉朝乌孙古国的所在地[3]。西汉时期,昭苏县域是塞种人、大月氏、乌孙人的牧游区。公元前60年,西汉建立西域都护府,昭苏县域属都护府管辖。清朝初期,隶属准噶尔部。乾隆二十七年(1762年),清朝设立“总统伊犁等处将军“。光绪十一年(1885年),新疆建省,昭苏县属宁远县。光绪二十四年(1898年),建圣佑庙,昭苏县域形成聚落。1932年,析置巩留县,昭苏属巩留县。1937年,从巩留县析置特克斯县。21世纪,伊犁地区建置撤销,昭苏县归属伊犁哈萨克自治州管辖[6]。2001年,被国务院列为对外开放县。
昭苏县边境线长约220千米,有国家一级口岸——木扎尔特口岸。境内建有昭苏天马机场[7]。旅游景点有巴勒克苏大草原、夏塔古道、百万亩油菜花、库尔库勒德克水帘洞等[1]。